مقدمه:
کتاب حاضر نتیجه یک پروژه تحقیقاتی مشترک در زمینه امنیت زیستی محصولات کشاورزی با حمایت مالی سازمان ناتو است که هیئت مشاوره امنیت زیستی این سازمان آن را بسیار مثبت ارزیابی کرده است.
سؤال منطقی خوانندگان ممکن است این باشد که: ناتو در زمینه محصولات کشاورزی، و ایمنی و امنیت غذایی چه اقدامی میتواند انجام دهد؟ حقیقت امر این است که ناتو صرفاً یک سازمان سیاسی و نظامی نیست، بلکه از سال 1958، سالی که ناتو برنامه علمی خود را آغاز کرد، تلاش کرده که همکاریهای علمی را میان اعضا و شرکایش تقویت کند.
در حال حاضر، این برنامه بیشتر بر علم و فناوری مرتبط با امنیت، همچون گذشته، متمرکز است، و تمامی تهدیدهای فراروی ایمنی و امنیت جمعیتها، جزء دغدغههای این سازمان به شمار میروند. همین مسئله دلیل اصلی حمایت مالی ناتو از فعالیتهای علمی گوناگون مرتبط با امنیت زیستی در سالهای اخیر، نظیر بیابانزدایی، فرسایش خاک، کمبود منابع آب و آلودگی آن؛ مسائل زیستی مرتبط با پدافند؛ و عوامل فنی، اقتصادی و اجتماعی که ایفاگر نقش اصلی در مدیریت منابع حیاتی، نظیر تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی است.
بر اساس همین چهارچوب، تیمی از دانشمندان به رهبری پروفسور لودویکا گالینو پروژه مشترکی را در زمینه امنیت زیستی محصولات کشاورزی پیشنهاد کردند، که ناتو آن را فرصتی مهم برای افزایش سطح آگاهی درباره تهدیدهای احتمالی فراروی تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی به علت استفاده از بیماریزاهای گیاهی به عنوان سلاحهای بیولوژیکی قلمداد کرد.
اهداف این پروژه (ابزارهای تشخیصی مبتکرانه، پروتکلهایی برای نظارت بر بیماریزاهای گیاهی، روشهای ریشهکنی و سیستمهای اخطار سریع) جاهطلبانه و همچنین منطبق بر سطح مهارت فنی تیمهای تحقیقاتی مشارکتکننده (از جمله دانشمندانی از مصر، اسراییل، ایالات متحده، و البته ایتالیا) بود.
نتایج حاصل از دو سال کار تحقیقاتی توانست انتظارات دانشمندان مشارکتکننده، و همچنین ناتو، اصلیترین حامی مالی این پروژه، را به طور کامل برآورده کند. حقیقت امر این است که من فرصتی به دست آوردم تا در یکی از جلسات تیمهای کاری مختلفی که روی این پروژه کار میکردند شرکت کنم، و تحت تأثیر جدیت و تعهد آنها برای ردیابی مفاهیم ایمنی و امنیت محصولات کشاورزی قرار گرفتم.
کمیت و کیفیت فعالیتی که از طریق ناتو انجام میشد فراتر از استانداردهای متعارفی بود که عموماً در حمایت مالی این سازمان از پروژههای تحقیقاتی مشترک صورت میگرفت. به همین دلیل تصمیم گرفته شد که منابع مالی بیشتری برای انتشار یک متن در خصوص این موضوع مهم تأمین شود.
اثر حاضر نتیجه کاری است که پروفسور گالینو و همکارانش به ثمر رساندهاند. در کتاب حاضر نقش امنیت زیستی محصولات کشاورزی تشریح شده؛ پیامدهای بیماریزاهای گیاهی بر تولید و امنیت محصولات کشاورزی تبیین گشته؛ و وضعیت امنیت محصولات کشاورزی در سطوح محلی، منطقهای و جهانی تجزیه و تحلیل شده است.
همچنین، نویسندگان این کتاب منابعی را برای ایجاد فرصتهای همکاری بیشتر و منابع مرتبطی را نیز برای حمایت مالی احتمالی تهیه کردهاند. در مجموع، این کتاب ابزار مفیدی برای کسب آگاهی بیشتر در زمینه امنیت محصولات کشاورزی و همچنین شناخت شیوههای احتمالی انجام تحقیقات و تحلیل این مسئله خواهد بود.
در خاتمه باید گفت که کتاب حاضر روایتی از یک تجربه موفق است که با همکاری مؤثر دانشمندانی از اروپا، منطقه مدیترانه و شمال افریقا در مسئلهای که موجب نگرانی کشورها و دانشمندان بخشهای مختلف دنیا شده، با قرار گرفتن در عصر بیثباتی فزاینده و محدودیت منابع، به ثمر نشسته است.
این حقیقت که سازمانی همچون ناتو تحقیقاتی بینالمللی را در زمینه امنیت و ایمنی محصولات کشاورزی ترویج میکند، نشان میدهد که مؤلفههای مختلف جامعه مدرن معلومات اندکی در خصوص این مفاهیم دارند.