. ابتلا به بیماری لیشمانیوز احشایی با مرگ و میر زیادی همراه است؛ بهطوری که گزارشهای سازمان جهانی بهداشت نشان دادهاند که سالانه20 هزار نفر بهعلت این بیماری در دنیا جان خود را از دست میدهند. عامل بیماری لیشمانیوز احشایی برحسب منطقه جغرافیایی متفاوت است و به سه دسته تقسیم می شود:
1. لیشمانیا دونووانی در شبه جزیره هند و شرق افریقا، 2. لیشمانیا اینفانتوم در منطقه مدیترانه و 3. لیشمانیا شاگاسی در دنیای جدید، عوامل ایجادکننده لیشمانیوز احشایی هستند. برای لیشمانیا دونوانی، انسان و برای لیشمانیا اینفانتوم و لیشمانیا شاگاسی، سگسانان نقش مخزن دارد. حدود 90 درصد از کل موارد لیشمانیوز احشایی در دنیا در 5 کشور هند، بنگلادش، نپال، سودان و شمال شرقی برزیل رخ میدهد.
لیشمانیوز احشایی در ایران از نوع مدیترانهای است و عامل آن لیشمانیا اینفانتوم است، مخزن آن سگ و سگسانان است و بهوسیله پشه خاکی از جنس فلوبوتوموس منتقل میشود و در بیشتر نقاط ایران بهصورت پراکنده گزارش میشود، ولی در مناطق خاصی از جمله مشکینشهر، دشت مغان، کلیبر، برازجان، خور موج، فیروزآباد و جهرم بهصورت بومی وجود دارد.
مطالعات مختلف حاکی از شیوع بالای این بیماری در مخازن بیماری است، طوری که در یک مطالعه نشان داده شد که 2/14درصد از سگهای مورد آزمایش تست مثبت داشتهاند و در بین سگهای بالاتر از 8 ساله، این رقم 6/40درصد بود. مطالعات در مورد این بیماری نیز نشان دادهاند که شیوع انگل در مخازن بالاست. مطالعات نشان دادهاند که شرایط آب و هوایی خاص مثل دما، رطوبت و بارش باران در ایجاد شرایط خاص برای انتقال این بیماری موثر است. بهطوری که پشه خاکی ناقل بیماری به رطوبت زیاد، دمای سرد و خاک غنی نیاز دارد. در کل توزیع این بیماری از شرایط آب و هوایی خاص تبعیت میکند. استقرار بیماری معمولا مخفیانه و بدون علائم مشخص است و به کندی پیشرفت میکند. تظاهرات بیماری شامل تب نامنظم، درد ناحیه طحال، سرفه، کم شدن وزن بدن، بزرگی طحال، بزرگی کبد، کمخونی و کم شدن تعداد عناصر سلولهای خونی، ورم صورت و دست و پا و کاهش توان دفاعی بدن بهعلت از بین رفتن سیستم دفاعی بدن است. راههای پیشگیری از بیماری شامل کشف موارد بهصورت فعال و غیرفعال، درمان به موقع بیماران، درمان سگهای خانگی آلوده با گلوگانتیم و اتلاف سگهای ولگرد، استفاده از پشهبندهای آغشته به سموم موقع استراحت هنگام شب در فضای باز، استفاده از حشرهکشهای موثر شیمیایی در منزل بهصورت مستمر، دفع صحیح و مستمر زباله و فضولات دامی و انسانی و جلوگیری از انباشته شدن آنها، بهسازی محیط و از بین بردن شکافها و درزهای طبقات اولیه ساختمان که محل استراحت پشه ناقل است.
اپیدمیولوژي بیماری کالاآزار در ایران
ليشمانيوز احشایی یا کالاآزار، یک بیماری زئونوز (مشترک بین انسان و حیوان) است که گستردگی جهانی دارد، بهطوری که سازمان جهانی بهداشت تخمین زده است که سالانه 500 هزار نفر به این بیماری مبتلا میشوند و حداقل سالانه باعث مرگ 50 هزار نفر در دنیا میشود. اهميت اين بيماري بهدليل مرگ صددرصد بيماران بدون درمان و مرگ و مير قابل توجه در بيماران با اختلال سيستم ايمني حتي با درمان و همچنين ابتلای بيشتر كودكان است. اين انگل در مهرهداران، درون سلولهاي بيگانهخوار تكهستهاي زندگي ميكند و تكثير ميشود. ليشمانيوزها معمولا بهوسیله گونههاي پشه خاكي منتقل ميشوند