رشد و نگهداری بیشتر عوامل بیولوژیکی بسیار دشوار است. بیشتر آنها به‌واسطه قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا سایر عوامل زیست‌محیطی به سرعت تجزیه می‌شوند حال آنکه برخی دیگر مانند میکروب سیاه‌زخم (آنتراکس) عمر طولانی دارند. عوامل بیولوژیکی با پاشیدن و افشاندن در هوا، سرایت از (حیوانات آلوده) به انسان و نیز آب و غذای آلوده منتشر می‌شوند.

روش‌های انتشار و سرایت مواد بیولوژیکی
• ذرات معلق در هوا (aerosol): عوامل بیولوژیکی در هوا پخش شده و به شکل غبار رقیقی درمی‌آیند که تا کیلومترها حرکت می‌کنند. استنشاق این مواد باعث ایجاد بیماری در انسان و حیوان می‌شود.
• حشرات و حیوانات: برخی بیماری‌ها به‌وسیله حشرات و حیوانات مثل، کک، مگس، موش، پشه یا حیوانات اهلی منتشر می‌شوند.
• آب و غذای آلوده: برخی سموم و ارگانیسم‌های بیماری‌زا (پاتوژنیک) در ذخایر آب و غذا می‌مانند. بیشتر میکروب‌ها ممکن است به واسطه پختن غذا یا با جوشاندن آب از بین بروند. با جوشاندن آب به مدت یک دقیقه می‌توان بیشتر میکروب‌ها را از بین برد اما برای از بین رفتن برخی دیگر ممکن است به مدت زمان بیشتری نیاز باشد.
• انسان به انسان: انتشار برخی موارد عفونی و مسری از این طریق است. انسان همواره منبع مساعد عفونت برای انتقال برخی از بیماری‌هاست.

اقدامات قبل از انتشار عوامل بیولوژیک
• نصب یک فیلتر جاذب ذرات با کیفیت بالا در ساختمان
• به دقت به هشدارهای مقامات و مسئولان در مورد نحوه برخورد با عوامل بیولوژیک گوش کنید.

آمادگی قبل از بروز مشکل
• برای اطمینان بیشتر در تمام موارد و ایمن‌سازی لازم است با پزشک خود صحبت و تمام موارد را بررسی کنید. بچه‌ها و افراد بزرگسال در برابر عوامل بیولوژیکی بسیار آسیب‌پذیرند.
• یک فیلتر هوای مخصوص در مجرای دستگاه گرمازای خو نصب کنید. این فیلترها ذرات یا اندازه 3/0 تا 10 میکرون را دفع می‌کنند و بیشتر عوامل بیولوژیکی را که ممکن است وارد خانه شوند، فیلتر می‌کند. اگر سیستم مرکزی گرمایشی و سرمایش ندارید، یک فیلتر جاذب ذرات قابل‌حمل را می‌توان به کار برد.
• مدیران باید نوع و سطح تصفیه و پاکسازی و همچنین میزان حفاظت در برابر عوامل بیولوژیکی را در ساختمان‌های خود مشخص کنند و استانداردها و دستورالعمل‌های ایمنی سازمان‌های مسئول را دریافت کنند.

اقدامات حین انتشار عوامل بیولوژیک
• مقامات مسئول در امر بهداشت و درمان ممکن است نتوانند خیلی سریع اطلاعات ضروری را برای انجام کارهای لازم در یک حمله بیولوژیکی فراهم آورند. تشخیص نوع بیماری و نحوه درمان آن و اینکه چه کسانی در خطر هستند، زمان‌بر است. برای کسب خبر و اطلاعات اعم از نشانه‌ یا علائم بیماری، حوزه و محدوده خطر و توزیع دارو و واکسن گوش به زنگ اخبار رادیو و تلویزیون باشید و در صورت بیماری به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
• اولین گواه و شاهد یک حمله ممکن است زمانی باشد که متوجه علائم بیماری در زمان در معرض قرار گرفتن مشکوک باشید اما فکر نکنید که هر بیماری به واسطه یک عامل بیولوژیکی به وجود می‌آید. از دانش و آموخته‌های خود بهره بگیرید و پاسخ مناسب و درمان بهینه را به کار برید.

اگر مواد غیرمعمول مشاهده کردید
• سریع از محل دور شوید.
• خود را با آب و صابون، به خوبی بشویید.
• با مقامات تماس بگیرید.
• برای کسب تکلیف و راهنمایی گوش به زنگ رادیو و تلویزیون باشید.
• اگر علائم بیماری را مشاهده کردید، درصدد درمان برآیید.
• مراقب بسته‌ها و نامه‌های مشکوک باشید چراکه ممکن است حاوی مواد منفجره، شیمیایی یا بیولوژیک باشند. به‌خصوص در مورد محل کارتان محتاط باشید.

از فیلترهای جاذب ذرات استفاده کنید
• فیلترهای جاذب ذرات در حمایت بیولوژیک بسیار مناسب هستند. اگر در خانه دستگاه گرمایشی و سرمایشی مرکزی همراه با فیلتر جاذب ذرات دارید، در صورتی که روشن است سیستم را در حالت گردش داخلی قرار دهید، در غیر این صورت دستگاه را خاموش کنید. اگر یک فیلتر جاذب ذرات قابل‌حمل دارید آن را همراه خودتان به داخل اتاقی که به‌عنوان سرپناه است، ببرید و آن را روشن کنید.
• اگر در آپارتمان یا دفتر کار خود هستید که مجهز به یک سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی است، دستگاه تصفیه و فیلتر سیستم قادر است تا حدود زیادی در برابر آلودگی‌های بیولوژیکی از شما محافظت کند. هر چند فیلترهای جاذب ذرات قادر به تصفیه عوامل شیمیایی نیستند.

اقدامات بعد از انتشار عوامل بیولوژیکی
• نسبت به هر علامت یا نشانه بیماری مشکوک باشید.
• فکر نکنید که هر بیماری به واسطه یک عامل بیولوژیکی به وجود می‌آید.
• لباس‌ها را از تن درآورید و همراه با لوازم شخصی داخل یک کیسه قرار دهید. در مورد استفاده و مصرف لوازم آلوده از راهنمایی‌های مسئولان بهره گیرید.
• بدنتان را با آب و صابون بشویید.
• به دنبال درمان باشید، ممکن است از شما بخواهند از دیگران دور بمانید یا حتی برای مدتی قرنطینه شوید.

منبع: متن آموزش همگانی CBRN سازمان امداد‌ونجات هلال‌احمر