Persian
امنیت و دفاع زیستی
منابع طبیعی تجدیدشونده بستر رشد و توسعه کشور در همه ابعاد اقتصادی و اجتماعی هستند و نقش مهمی در امنیت غذایی و سلامت جامعه دارند. امروزه تخریب منابع طبیعی یکی از جدی‌ترین و مهم‌ترین چالش‌های برنامه‌های توسعه در جهان است. این مساله عمدتا به‌دلیل نظام سرمایه‌داری حاکم بر جهان است که فقط سعی در بهره‌برداری هر چه بیشتر از منابع و به دست آوردن سودهای کلان و آنی دارد. در این میان کشورهای در حال توسعه نیز صرفا با هدف رشد و پیشرفت بیشتر و بدون داشتن برنامه‌های توسعه پایدار و مدیریت درست و بی‌توجهی به خطرات ناشی از فشار بیش از حد به منابع طبیعی به این مساله دامن می‌زنند. در صورتی که باید توجه کرد منابع فعلی فقط مختص نسل حاضر نیست و به آیندگان نیز تعلق دارد. از طرفی، تخریب این منابع منجر به واکنش قهرآمیز طبیعت خواهد شد که نمونه آن را در افزایش سیلاب‌های مخرب، کاهش حاصلخیزی خاک و به تبع آن استفاده از کودهای شیمیایی و بروز انواع بیماری‌ها در انسان‌ها، فرسایش خاک و کاهش ذخایر آبی شاهد هستیم که عملا این بحران‌ها آغاز شده و با آن مواجه شده‌ایم. در این مقاله سعی شده حتی‌الامکان به دور از اصطلاحات تخصصی و به زبان ساده و مختصر به تعریف و مشخص کردن جایگاه و کارکردهای منابع طبیعی-مراتع بپردازیم و در مورد نقش این منابع در امنیت زیستی جامعه بحث کنیم.
طبق ارزیابی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) برای سال 2050 میلادی که جمعیت جهان به حدود 10 میلیارد نفر می‌رسد، تولید جهانی محصولات کشاورزی باید 60 درصد نسبت به تولید حال حاضر بیشتر شود تا امنیت غذایی این جمعیت کثیر با خطر مواجه نشود. از طرفی، بسیاری از منابع مورد نیاز برای امنیت غذایی پایدار تقریبا منبسط شده و چالش‌های امنیت غذایی خصوصا در کشورهای در حال توسعه رو به فزونی است. تغییرات اقلیمی نیز چالش جدید جهانی است که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله در کشور ما مورد بی‌توجهی مسئولان و محققان مربوطه واقع شده است. تغییرات اقلیمی یا آب و هوایی ناشی از گرم شدن دمای کره زمین است. از تاریخ شروع ثبت دمای کره زمین تا امروز، گرم‌ترین زمان ثبت‌شده بین دهه آخر قرن بیستم و دهه اول قرن بیست و یکم بوده است. طبق گزارش سال 2001 میلادی پانل بین دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC Intergovernmental Panel on Climate Change) بیشترین افزایش دمای کره زمین در 50 سال گذشته ناشی از فعالیت‌های بشر بوده است.
آب، سرچشمه حیات و از منابع مهم محیط‌زیست است و زند‌گی همه موجود‌ات زند‌ه به آن بستگی دارد. سه‌چهارم کره زمین را آب پوشاند‌ه اما از آن همه تنها 2 درصد آن، آب شیرین قابل‌استفاد‌ه است که در رود‌ها، سفره‌های زیرزمینی، د‌ریاچه‌ها، چاه‌ها و آبگیرها جمع شد‌ه‌اند. بر اثر ازد‌یاد جمعیت کره زمین، افزایش مصرف منابع آبی و گرم‌تر شدن زمین، همین مقد‌ار اند‌ک نیز در حال کاهش است. نیاز به آب برای مصارف کشاورزی، تولید انرژی، تولید‌ات صنعتی و مصارف شهری افزایش یافته است. رود‌خانه‌ها، با انتقال به سمت شهرها و مزارع کشاورزی، کوچک و کوچک‌تر می‌شوند و کشاورزان مجبور به برد‌اشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی می‌شوند. مجموع این عوامل، مشکل کمبود آب را تشد‌ید می‌کنند.
بیماری سل گاوی یکی از بیماری‌های زئونوز است که بیشتر د‌ام‌ها به‌خصوص گاو‌ها را د‌رگیر می‌کند. عامل بیماری یک باکتری از جنس مایکوباکتریوم‌هاست. این بیماری بیشتر از راه تنفسی منتقل می‌شود. در جنگ‌های بیوتروریسم یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند باعث زیان به طرف مقابل شود استفاده از افشانه‌های مایکوباکترویم سل گاوی است. عامل این بیماری در آزمایشگاه‌ها د‌ستکاری می‌شود و آن را به حالتی تغییر میدهند که هم راحت‌تر منتقل شود و هم حد‌ت بیماری بالاتری از خود نشان د‌هد. هر چند این باکتری در د‌رجه اول باعث همه‌گیری در د‌ام‌ها می‌شود اما اگر همه‌گیری در مقیاس بالا باشد می‌تواند باعث ایجاد بیماری سل در انسان‌ها شود. این بیماری طی حمله بیوتروریسم باعث هم مرگ د‌ام‌ها و هم کاهش فرآورد‌ه‌های آنها می‌شود و در نتیجه طرف مقابل تحت فشار‌های اقتصادی شد‌ید‌ی قرار می‌گیرد. همچنین ابتلای انسان به این بیماری، باعث کاهش سلامتی و کاهش بازد‌هی در انسان‌ها و ایجاد هزینه‌های سنگین د‌رمانی می‌شود. هر چند اخیرا حمله‌های بیوتروریسم بیشتر روی بیماری‌هایی تاکید می‌کند که باعث مرگ فراوان می‌شود، اما سل گاوی چون هم باعث ابتلا در د‌ام و هم انسان می‌شود یک گزینه مناسب برای استفاده در حمله‌های بیوتروریسمی توسط تروریسم‌هاست.
از زمان‌هاي بسيار ديرين تا امروز گياهان و توليدات گياهي در معرض احتمال خطر حمله و خسارات آفات گياهي هستند. مردم مصر باستان آفات گياهي را بين 10 بلاي لاعلاج مانند طاعون می‌شمردند. در طول تاريخ، آفات گياهي خسارات جاني، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي متعددي را براي بشر در نقاط مختلف جهان رقم زده است. براي نمونه، فاجعه قحطي سيب‌زميني در ايرلند بين سال‌هاي 1840 تا 1845 ميلادي كه مرگ بيش از نيم ميليون و مهاجرت بيش از 2 ميليون ايرلندي به آمريكاي شمالي را در پي داشت، فاجعه قحطي برنج بين سال‌هاي 1940 تا 1945 ميلادي در بنگال هند که موجب مرگ حدود 10 ميليون نفر بر اثر گرسنگي شد، نابودي 160 هزار هكتار باغات قهوه كشور سيلان (كه به سريلانكا تغيير نام يافته) در سال 1875 ميلادي و جايگزين شدن كشت چاي به جاي قهوه در اين كشور و صدها فاجعه ديگر.
ليشمانيوز احشایی یا کالاآزار، یک بیماری زئونوز (مشترک بین انسان و حیوان) است که گستردگی جهانی دارد، به‌طوری که سازمان جهانی بهداشت تخمین زده است که سالانه 500 هزار نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند و حداقل سالانه باعث مرگ 50 هزار نفر در دنیا می‌شود. اهميت اين بيماري به‌دليل مرگ صددرصد بيماران بدون درمان و مرگ و مير قابل توجه در بيماران با اختلال سيستم ايمني حتي با درمان و همچنين ابتلای بيشتر كودكان است. اين انگل در مهرهداران، درون سلول‌هاي بيگانهخوار تكهستهاي زندگي ميكند و تكثير ميشود. ليشمانيوزها معمولا به‌وسیله گونههاي پشه خاكي منتقل ميشوند
70 سال از انفجارهای اتمی هیروشیما و ناکازاکی می‌گذرد که این واقعه باعث شد در این 2 شهر بیش از 200 هزار به کام مرگ بروند. بمب‌های اتم از ابزار‌های جنگی بسیار قوی و مخرب‌اند. با توجه به تلفات بسیار زیادی که میدهند حتی در جنگ‌ها هم کم استفاده می‌شوند به‌طوری که تاکنون تنها 2 بار و آن هم طی جنگ جهانی دوم توسط آمریکا علیه مردم شهر‌های هیروشیما و ناکازاکی استفاده شده است. این بمب‌ها به‌دلیل تولید دمای بالا و موج انفجار در گام اول باعث مرگ زیادی از افراد و در گام بعد به‌علت تابش‌های رادیواکتیو باعث ایجاد اختلالات فیزیکی و روانی در افراد مواجهه‌یافته می‌شود.
بروسلوز که به نام‌های تب مدیترانه‌ای، Gibraltar fever، تب مالت، تب Cyprus، تب Undulant و تب تیفی مالاریایی شناخته می‌شود، یک بیماری زئونوز است که به‌وسیله باکتری از گونه‌های بروسلا ایجاد می‌شود.
